ENYIKIRIZA Y'ABACWEZI EKEIMUKA BUSYA: Obuhangwa
Ogu mushaija niwe arikwetwa ruhanga
Nekya Byaruhanga owa Ndi Omunya Nkora
1096
Orwakana 2020-05-28
Owaayeshongoire ngu "Hariyo ebirikwija omu maisho okwe" tarabeihire. Enyikiriza y'okuramya Abachwezi ekagaruka busya. Nkashoma aha Omuchwezi Bashir Mulema ow'emyaka 42 enzarwa ya Masaka ou barikuramya nka Ruhanga omuri Sanga, Bulemba omuri Kiruhura, Masaka hamwe na Kamwenge ou abantu barikuramya ngu n'entumwa kuruga owa Ruhanga.
Mulema we omukihandiko ekinashomireho naagira ngu obukomoko bwe ni Sanga omuri Kiruhura disituriki. Nagira ngu omukuramya kwabo nibatandikira aha muti ogurikwetwa omulema, bajwaire myenda erikwera, baine engoma, omwanya ogu bariku shabiramu torikutaasyamu enkaito, ahabw'okuba n'omwanya ogurikwera.
Ngu omu mwanya ogu harimu emiti y'emiringo etari emwe nk'omulema, harimu amabaare n'ebiti ebindi, ngu eshaaha y'okushaba ku erikuhika buri omwe naaronda ekintu eki arikuzaho akashabiraho, oba n'eibaare nainga ekiti. Ngu kandi eshaaha y'okutoija ku erikuhika nibaza ah'eitambiro ahagati y'amabaare ahariho n'ekikomi ahi barikuta emitoijo. Nibateera engoma barikuramya Mulema nka Ruhanga waabo, okutambira n'okwakiira ebi bari kumushaba kandi nibeeshongora ebyeshongoro by'Abenyikiriza y'Abakurisitaayo, baine Baibuli.
Nagira ngu enshonga ahabwaki nibashabira aha nsi y'ebiti omubwire bw'ekyombeko ngu aharikuteeka omukono gwe abantu nibaikirizibwa kushabiraho kandi bakatu eki barikwenda. Ekirikutangaaza n'okushanga omwanya ogu barikweteeraniraho kushanga aha rubaju gwagwo hariho ekanisa y'Abarokore.
Mulema we nagira ngu niwe Muchwezi w'okubanza kugaruka omunsi bwanyima y'emyaka erikurenga 800 bagarukire omu Iguru. Ngu abachwezi baine ebicweka bibiri ekimwe nibareebeka nk'abantu kandi ekindi ekicweka ni Ruhanga. Nayongyera agira ngu niwe ntumwa kuruga owa Ruhanga orikunywanisa Ruhanga n'abantu ensi n'eiguru.
Nagira ngu ni mwijukuru w'omucwezi orikumanywa nka Mulema owaabaire naakurira Abachwezi boona omunsi bwanyima yoona arikutuura omu mwanya ogurikumanywa nka Mulema, ogurikushangwa omu disituriki ya Masaka, ei Mulema yaarugiire arikuruka omu iguru. Ngu buri kyarikuza kukora, Ruhanga niwe arikukiragira n'obu abantu barikumureeba nk'omuntu, baitu omu nda ye harimu amaani agatari ga burijo hamwe na ba maraika ba Ruhanga niwe barikukoreramu.
Mulema naagira ngu hariho omuti ogurikumanywa nk'Omulema ogutweire omu mwanya gwa Mulema, Masaka ogumazire myaka 800, kandi nigwo muti ogutweire gukuumire amaani ag'omu nsi kandi ku yagiire omu iguru akaihayo amaani ag'omu iguru, omuti ogw'omu nsi gwagwa amaani gaagurugamu nago gamutaahaamu, kandi hati aine amaani ag'omu nsi n'omu iguru. Nayongyera agira ngu niwe kishumurizo ky'ensi egi okukira munonga omu Africa, kandi buri mwanya gwona ogu ari kuhikamu, ngu ebintu bingi nibiteekwa you kushumururwa. Abantu baine kukimanya ngu Ruhanga n'omwana we Yesu n'abairaguju kandi bariyo nibagyezaho okugaruka omunsi yaabo. Ngu ekitwire kibazibire, n'okugira ngu abairaguju bakabamba Yesu, bamwehakana bagaruka baremwa kumwombekyera gye, bo abajungu bakatusinga amagyezi ebitebe byona eby'ediini baabyegaruriza n'eky'Abanyakaturiki ekirikushangwa Roma, eky'Abakurisitaayo kiri Canterbury.
Nayongyera agira ngu Abachwezi n'orutindo orikukwatwanisa ensi n'eiguru, abantu na Ruhanga. Ngu aha myaka 19 eiraka rikamwizira ryamuragiira okuza omu mwanya gwa Mulema. Bwanyima y'okuhikayo ngu kuyabare abyami ekiro Ruhanga akaija yamukwata omukono yaamurambuza ekicweka kya Mulema kyona kandi yaamworeka ngu abategyeki nibaruga omu nganda ibiri, orw'Ababiito abarikuzira engabi, n'abo abarikuzira Ente. Ku yaaheerize ngu yamukwata yamutwara omu iguru, yaamuheereza amaani goona kandi akangambira ngu aha myaka 40 nibwo amaani garitandika kumukoreramu. Obwa hati aine 42 nikwe arikugamba.
Naagira ngu omucwezi Mulema akaba aine abaana 2 b'abarongo, omwe arikumanywa nka Ruvumba niwe arikukomookamu abariisa n'abahingi, kandi Ruyondo niwe arikurugamu eby'okuheesa n'okukanika kandi ago nigo amaani agamuhairwe kushumurura ebyabaire bikomirwe byona.
Ngu Ruhanga ku yaaheerize kutwara amaani ge, akagabiika omu kishushani ky'omukazi kandi atakagamuheire, akabanza yaasindika ekinyonyi ky'ekikoona ekyahindukire omu kaikuru na bwanyima omu kaikuru nawe akarugamu omwishiki muto eky'okworeka ngu amaani agu yaamuhaire gaine kitamburira aha murembe oguriho hati.
Omuchwezi Bashir Mulema naagira ngu purezidenti Museveni Yoweri n'omucwezi, orikuruga omu ruganda orikuzira Ente, eteine mukira erikukomooka ente eza Nkore ez'amahembe maraingwa ezaizire n'Abacwezi. Ahabw'okugira ngu Museveni naamanya amaani agaamuhairwe buri kugira eki arikwenda nainga yaaba aine obuzibu bwona niwe arikweta akamuhaasirira omu maka g'obwa purezidenti, kandi hati ahikize emirundi 4, Museveni ngu namweta I shenkuuru ahabw'okugira ngu niwe mukuru w'Abacwezi boona kandi aine amaani ag'omunsi n'omu iguru. Ngu purezidenti Museveni atweire aine amaani maingi enshonga ahabw'enki atweire obwire bwingi aha ngoma.
Nagira ngu abantu nibashaba ebintu byingi beitu babura kubitunga, ahabw'okuba ebi barikushaba Ruhanga n'okugira ngu tibirikumuhika ahabw'okugira ngu orutindo rukacwekaho abantu baaza omu bwa maraaya obushuma obwitsi n'ebindi. Ngu niwe aizire okugaruka kukwatanisa orutindo orw'ensi n'eiguru abantu bakakira. Ngu n'obu orikureeba ngu abantu bari omu kwebaganisamu, amadiini agaabaire gatariho nk'ey'Abarokole okukanya n'okugira ngu hariho amaani agarikubaburamu. Kandi ngu nk'Omucwezi w'okubanza niwe aine amaani ago araikwija kuyamba abantu n'okugaruka kubanywanisa na Ruhanga.
Mulema naagira ngu bwanyima ya Ruhanga kumuhitsya omu iguru akamushutamisa aha ntebe okumara eshaaha ezirikurenga 5, yamworeka ebi abantu barikukora omu nsi, n'ebibi n'ebirungi oku abantu barikushaba n'ebi barikushaba. Ngu akamworeka amadiini 3 eky'Abakurisitaayo, Abakaturiki hamwe n'Abasiraamu kandi akamugira ngu abantu ab'omu madiini ago nibo ashemereire kukoragana nabo n'okubamuhitsyaho. Ngu abantu nibaramya abantu omu bwire bwa Ruhanga nikyo orikureebera buri kanisa y'Abarokole erimu maziina ga ba pasita, kandi buri kanisa aine eiziina eritarikwetegyerezibwa kasita areeba ngu eiziina niriza kushendashenda okuza omu kanisa ye. Nayongyera agira ngu ekanisa teshemereire kuba neshashura sente kuza aha tiivi nainga aha marediyo kweta abantu kwija kushaba n'okubamanyisa nk'oku bari kutamba endwara, okubinga emizimu n'ebindi amaani ga Ruhanga nigo hashemereire kweta abantu gakabareeta omu iramizo.
Mulema naagira ngu niwe bukomooko bw'amaani ahabw'okugira ngu niwe ari omu nsi okunywanisa abantu na Ruhanga omu iguru. Eky'abantu okushabira owe n'omu madiini agandi 3, abasiramu, Abakuristaayo n'Abarokole tikiine nshonga ahabw'okuba ebi aba amadiini garikushaba nigaraba omuribo bagacencura reero boohereza omu iguru ebi barikuba bashabire. Mbwenu kiri aha muntu yaayenda omu diini ezindi naaremwa kuzayo.
Byahandikwa Byaruhanga owa Ndi Omunya Nkora Facebook page
Byahandikwa Byaruhanga owa Ndi Omunya Nkora Facebook page
Huumura Tuganiire
Abakatoriki (2) Africa (3) Agekibarukiraho (43) Akaruuru 2011 (1) Akaruuru 2021 (26) Amagara (2) Amaka (5) Amakuru (535) America (1) Ebaruha (8) Ebirango (8) Eizooba Eri (5) Ekyanga Kyawe (9) Enfumu (3) Enganda (2) Esente (1) Haaya (1) Obugabe (8) Obutare (4) Okwiruka (2) Omuntu Waawe (12) Omupiira (24) Omushaho (1) Puriyamare (2) Ruhuuta (18) Senyiga Ya Corona (29)