OBURUGO BW'EIZIINA KIGEZI :Obuhangwa


Ankole
Nekya Agoweitu
573

Orwamukaaga 2020-05-30

Ndi Omunya Nkore kwonka abanya Kigezi ni banyanyazi na barumuna bangye ekyo kikandetera kugyezaho kumanya beitu eiziina KIGEZI rikaruga nkahi, mbwenu kambagane naabo Abanyakigezi ababiire batakukima, eiziina eriine akakwate n'akashozi kakye, hamwe n'ekisharara ekirikushangwa aha kiromita mushanju aha ruguuto rwa Kisoro-Kabale. Ogu n'omwanya ogwine ebyafaayo by'amaani ahari Kigezi, ahabw'okuba nihagambwa kuba omwanya ahi abakubuuzi b'Ababiligi hamwe n'Abangyereza (colonialists) baakiikiire orukiiko rwabo rwokukubuura n'okubagana ekyanga kya Kigezi hamwe n'ebyanga ebigihereire. N'ekindi, aha kashozi aka, niho embuga za Disiturikiti z'okubanza ahabwa Kigezi empango zaabandize kwombekwa.

Abanyakigezi n'abantu b'oruganda rwa Bantu omu Affirika, kandi nibamanyirwa aha nganda zaabo ikumi, hamwe n'emiryango yaazo mingi Omu kubanza bakaba baine Disiturikiti yaabo ya Kigezi, baitu eyaizire omu myaka eya 1970, ekabaganisibwamu ezindi Disiturikiti ezirimu Kabale, Rukungiri, Kanungu, hamwe na Kisoro. N'obwa hati haaherize kwongyerwaho za Disituriti nsya ezindi ezirimu Rubanda na Rukiga.

Abanyakigezi nibashangwa omu kyanga ky'Amashuuma g'oburengyerwa-izooba bwa Uganda, kandi harimu Abakiga, Abahororo, Abafumbira, Abatwa n'Abanyabutumbi, kandi obwa hati bajanjaire omuri Nkore na Uganda yoona, nangwa n'omu bindi bicweka by'ensi

Abanyakigezi n'abantu amamanzi, baine amaani kandi n'abakozi munonga. Ekyo na buri muntu orikuhika Kigezi nakyereebera, namunonga waanaga amaisho omu mishozi okareeba oku barikuhinga n'okutamu emikiika omu miringo erikutangaaza, ahabw'okwenda kutanga amaizi n'okurinda eitaka ryabo. Embeera ya Kigezi n'embeho yaayo n'obundi ekigireetesa baagyeta "the Switzerland of Africa" nayo neereetera Abanyakigezi kugira amaani n'okukora munonga, kandi bari n'abantu abaine okukwatanisa munonga, nangwa n'omu myanya yoona ei barikushangwamu nari kukoreramu aheeru ya Kigezi. Abanyakigezi nibagambwa kuba bari abantu abarikukirayo kugamba amazima, kandi abatarikutsinsina kureka okugamba ekigambo nk'oku kiri, batarikukwatwa nshoni nari kutiina omuntu weena nangwa n'obu baakuba abari omu bushoboorozi.

Kigezi eine omubaro mwingi gw' enyanja ezirikumanywa ezirimu; L. Bunyonyi, L. Kyahafi, L. Mutanda, L. Murehe n'ekicweka kihango kya L. Edward. Omu kyanga kya Kigezi harimu ebibira by'amaani ebirimu ekya Mafuga, ekya BWindi ekirikukira kushangwamu engagi (Mountain gorilla) z'amaani n'ekya Imaramagambo ekirikwatana na queen Elizabeth National Park, hamwe n'ekibira kya Echuuya Bamboo omuri Kisoro. Byahandikwa Byaruhanga owa Ndi Omunya Nkore

Huumura Tuganiire


Abakatoriki (2) Africa (3) Agekibarukiraho (43) Akaruuru 2011 (1) Akaruuru 2021 (26) Amagara (2) Amaka (5) Amakuru (535) America (1) Ebaruha (8) Ebirango (8) Eizooba Eri (5) Ekyanga Kyawe (9) Enfumu (3) Enganda (2) Esente (1) Haaya (1) Obugabe (8) Obutare (4) Okwiruka (2) Omuntu Waawe (12) Omupiira (24) Omushaho (1) Puriyamare (2) Ruhuuta (18) Senyiga Ya Corona (29)