EBY'ENGOMA BAGYENDANWA MUBYEGYENDESEREZE


Engoma
Nekya Ndi Omunyankore Facebook page
928

Orwokubanza 2022-10-24

Bwanyima y'orutaro rw'okugambitsa engoma y'Obugabe bwa Nkole kwimukaho omu by'obugabe, omukaikuru owakozireho omu kikaari ky'Omugabe akatushoborora oku baashobize emigyenzo, engoma zikanga okugamba! Kutwatayayireho omwe aha baabaire nibakora omu kikaari ky'Omugabe Sir Charles Godfrey Rutahaba Gasyonga II orikumanywa nka Gertrude Meburo Bayoomba arikutaha haihi n'amabeere ganyina mwiru omuri Fort Portal, agizire ngu eby'abarikurwanira okuteera engoma Bagyebdanwa beegyendesereze ahabwokuba b'ishenkuru abamwe ekabarema igambitsa!

Okushobya emigyenzo hamwe n'okuryangatanisa emibiri y'abaziikirwe bari Abagabe nka Ntare ya Rugingiza V owaaziikirwe Keigoshoora Kashari hamwe n'omurumuna Igumira kikaretaho omwirima omu bugabe, bagyendanwa yaayanga kugamba, Kezron Tindikahwa ow'emyaka 100 obwahati owaakumireho ebituuro Keigoshoora nikwo agizire arikugamba nitwe! Bagyendanwa nikyo kikwato kikuru ekirikuranga Omugabe wa Nkore.

Ogwo mukaikuru akatugira ngu nyina w'Omugabe Nyakusinga Gasyonga II akaba nazarwa na nyina enkuru arikuzaara ishe kandi ngu akaija kutura ow'Omugabe bwanyima yabo bazairebe baheza kufa. Ngu Kwasherura niiwe nyina wa Gasyonga

Ngu we akazaarwa omu bwire bwomugabe Ntale V burikuhwaho, harimu okuyomba kwingi omuka yaabo, beishento barikwenda kumwita ngu bamwiheho Obugabe! Ngu eizina rye Bayoomba niho ryarugire ahabwokuba ishe akaba ariisa ente z'Omugabe. Akatugira ngu we Kahaya akafa atazaire ahabw'omukyeeno gw'abachwezi! Akashwera Kazinda hamwe na Katenga. Boona tibarazaire ahabw'okuba abachwezi bakaba bakyenire Kahaya. Birungi Erigiza owabaire ari muka Kahaya omukuru we ku yaaremirwe kuzaara yatoroka omu kikaari obwo Omugabe ataahize yaazaarayo Mirindi owabaire ari omusinzi ateine kamanyiso k'okuba Omugabe yaagwa okwe.

Ngu Kamugungunu owabaire ari engazi ya Kahaya hamwe na Kagaga munyanya Kahaya nibo baatoraine Gasyonga bwanyima y'okutaasya (okufa) kwa Kahaya II. Ndeeru ngu Rwakatogoro Ibrahim niiwe ishe w'Omugabe Gasyonga II kandi akaba ari omuriisa w'ente z'Omugabe Ntare V owaabaire yaatahize omugwa 1895. Gasyonga akaija okwemekwaho nk'Omugabe wa Nkore obu Kamugungunu owaabaire ari enganzi ya Kahaya hamwe na Kagaga munyaanya Kahaya nibo batoreine Gasyonga bakamwemekaho nk'Omugabe aha mukoro ogwabeire Rukoma ahu baabaire beemekyera Abagabe.

Ngu Abachwezi bakagira engungu (akahinda) nabwo engoma ya Bagyendanwa tiyagamba ebintu byayeyongyera kuba kubi. Kare ngu bakatugira ngu n'obu Omugabe yaabaire agiraba aharubaju ekaba eyeteera. Ngu ku haabaire haba hariho ekizibu narishi obutebeekana omu bugabe engoma egyo egambagye. Ebi byoona akabihuriza kwonka tarabirebiireho. Ngu obutegyeki bwa Gasyonga II n'obu engoma ya bagyendanwa yaayangire kugamba kwonka omu myaka y'okubanza abantu bakamukunda mpora mpora kwonka byaija byatsitsikara aha muheru.

Akongyera yatugira ngu ekyo ngoma bagyendanwa eine obwana bwayo oburikumanywa nka Rwakyasha, Mugyenzi, Kabengura, Nyakasheija, Iguru, Kyereta na Bagyendanwa nkira zoona. Akatugira ngu egyo ngoma Bagyendanwa Milton Obote owabaire ari mukuru weihanga Uganda akaginyaga obu yatwihaho obugabe bwaitu omumwaka gwa 1967 obu yaaragira ngu obukama bw'ensikirano burugeho. Kwiha obwo mpurira ngu gavumente niyo yagitwire kwonka ebyo tindikubyetegyereza kurungi.

#Manya ebikukwata ahari Bagyendanwa! https://www.facebook.com/1395354927386908/posts/2452665378322519/

https://web.facebook.com/indiomunyankore/posts/2463881657200891/

Huumura Tuganiire


Abakatoriki (2) Africa (3) Agekibarukiraho (43) Akaruuru 2011 (1) Akaruuru 2021 (26) Amagara (2) Amaka (5) Amakuru (535) America (1) Ebaruha (8) Ebirango (8) Eizooba Eri (5) Ekyanga Kyawe (9) Enfumu (3) Enganda (2) Esente (1) Haaya (1) Obugabe (8) Obutare (4) Okwiruka (2) Omuntu Waawe (12) Omupiira (24) Omushaho (1) Puriyamare (2) Ruhuuta (18) Senyiga Ya Corona (29)